این مقاله توسط واحد پژوهشی مجتمع صنعتی علیپور تألیف گردیده و در شماره 42 مجله معماری و فرهنگ به چاپ رسیده است. اصل مقاله به همراه تصاویر کامل آنرا از فایل PDF زیر دانلود کنید. 

 

تلویزونهای شهری، چشم انداز نو

ملیحه تقی پور/ کارشناس ارشد معماری، عضو گروه پژوهشی مجتمع صنعتی علیپور

 

 

چکیده

محیط شهری نقش مهمی در شکل گیری رفتارهای اجتماعی دارد. عناصر این محیط بالتبع میتوانند تاثیرگذار باشند. عناصر محیط میتواند مفاهیم خاصی را القا کند و یا بدلیل بی توجهی موجب رفتارهایی ناهنجار باشد. برخی از عناصر مبلمان شهری از جمله صندلیها تاثیر مهمی در سیمای مکان دارند، گاهی اوقات نحوه قرارگیری آنها می تواند باعث ارتقاء تعاملات و برخوردهای اجتماعی شود و یا نه. اما برخی از عناصر مانند تلویزیونهای شهری شاید بتوانند نقشی بسیار مهم در موارد تجاری، فرهنگی و اجتماعی ایفا نمایند.

اصطلاح "صفحات نمایش شهری" یا "تلویزیونهای شهری" در اولین کنفرانس با همین عنوان در سال 2005 در آمستردام بوجود آمد. در این کنفرانس انواع مختلفی از نمایش دیجیتالی در فضای شهری که شامل تابلوهایی با لامپ LED، صفحه های پلاسما، تابلوهای تصویر و ترمینالهای اطلاعات معرفی گردید، نیز سطوح معماری هوشمند در صفحه نمایش شهری که از ایده فضای عمومی همچون فضایی برای خلق و تبادل فرهنگ، توسعه اقتصاد محلی و تشکیل حوزه عمومی پشتیبانی می کند، در این میان قرار گرفت.(جاشکو،1،2007)

مقدمه

عرصه عمومی، سازوکارهای زمانمند و مکانمند را به منظور ایجاد و پیشرفت تعاملهای اجتماعی گوناگون و صحنه ای برای رخدادها و فعالیتهایی بوجود آورده که به موجب آن مردم در مورد مرزهای یک ماهیت اجتماعی و فرهنگی به بحث می پردازند. با ارائه فناوریهای رسانه ای در فضای شهری و به منظور ارائه تاثیر آنها بر روابط افراد و محیط اطرافشان بایستی به درک بهتری از مکان و نقش بستر به عنوان یک موقعیت نوخاسته، عینی-اجتماعی و جنبه های محیطی که به فعالیت هایمان معنا می دهد دست یابیم.(جن شیک و دیگران،2،2008) 

در سالهای گذشته، صفحات بزرگ نمایشی در میدانهای شهری و بر نمای ساختمانها در سراسر دنیا ظاهر شده اند، تصویرهایی متحرک و پویا از مصالح معماری که بر تصور ما از فضای اطرافمان اثر میگذارد.

شکل جدیدی از فضای شهری در حال ظهور است که اساسا با آنچه می شناختیم، متفاوت است. اکثر تلویزیونهای شهری در حال حاضر برای مقاصد تجاری بکار میرود که نه برای توزیع اطلاعات به جامعه هستند و نه از تعاملات اجتماعی و عمومی حمایت میکنند.

سبقه تاریخی

همانطور که تلویزیونهای شهری در فرهنگ معاصر رو به افزایش است، درک نقش فرهنگی آنها نیز دارای اهمیت است، بهمین دلیل لازم است تا اشکال قبلی و راههای توسعه و قرارگیری آنها را در بستر مکان و زمان بررسی نماییم.

"هوتامو در مقاله تحت عنوان "عناصر صفحه نمایش" این صفحه را با ارجاع به تصاویر درهم و برهم باستانی مرور میکند و نشان میدهد که در اصل به دهه1790 میرسد که برای چندین دهه رایج بوده است. در آنزمان در این صفحه ها تصاویری ارائه میشد که بسیاری از آنها هیولاها، ارواح و اشباح را بر یک صفحه نیمه شفاف به تصویر می کشیدند که به کمک چراغ جادویی چرخدار به اجرا در می آمد.

همچنین نمایشهای نور و صدا، شکلی از سرگرمی شبانه بود که جلوه هایی از نورپردازی خاص برروی یک ساختمان یا ویرانه اجرا میشد و همزمان با یک روایت زنده و موسیقی بود تا حالت تاریخی محل را القا نماید. جالب اینکه این ترفندهای قدیمی و نمایشهای نوری، تقریبا همان کاری را میکرد که معاصرترین صفحات نمایش شهری انجام میدهد مثل: ایجاد سرگرمی از طریق تماشای رویدادهای عمومی، روشن کردن اشیاء فیزیکی شهر، تبلیغات تجاری، پخش اخبار.

دسته دوم سوابق بخصوص نماهای رسانه ای، از صفحاتی تشکیل شده که در معماری بکار میروند. معبدهای مصر باستان با خط هیروگلیف پوشیده شده و معبدهای یونانی با مجسمه تزیین شده اند. هردو را میتوان نمونه هایی در نظر گرفت که رابرت ونتوری آنها را بیلبوردهایی برای عصر ماقبل اطلاعات می نامد. نماهای رسانه ای بعلت ظاهرشان با معماری کلیسای گوتیک مقایسه شده اند. منشا تغییر هردو مورد بنیادی تلقی شده که حالتی فنی و هنری دارد. در کلیسا با نوردهی نمای داخلی قبل از سپیده دم و پس از غروب، پنجره ها تبدیل به صفحات نورانی و رنگارنگ میشدند و یک تماشاگر از راه دور تصویری انتزاعی و دانه دانه را میدید و از نزدیک یک پیکرنگاری روایتی و پیچیده را." (جاشکو،3،2007)

در پایان بیایید پرش بزرگی در قرن گذشته بکنیم، موقعی که بناهایی نورانی با نیروی برق در اواخر قرن نوزده پدید آمدند. نور مصنوعی جدا از روشن کردن خیابانها، بطور فزاینده ای برای تاکید بر سمبلیسم و یادبود بناها مخصوصا بناهای تزیینی بکار میرفت که میتوانست تلفیق و آگهی رسانی را در معماری داشته باشد. با افول دوره صنعتی و بعدا سرمایه داری، معماری هرچه بیشتر به ابزاری برای ارتباط با یک برچسب تجاری تبدیل شد.

تلویزیونهای شهری، فناوری و فرهنگ

آنچه امروزه با نام تلویزیونهای شهری، عنوان میشود شاید فقط تابلوها و بیلبوردهای تبلیغاتی باشد که بصورت دیجیتال تغییر ماهیت داده اند. تابلوهای نمایش را میتوان از حیث فرم و یا عملکرد به گونه های متنوعی برشمرد. میتوان علاوه بر بیلبوردها، بدنه ساختمانها را نیز بعنوان صفحه نمایش بکار برد، همانگونه که در بسیاری از نقاط بدنه ساختمانها در مواقع مختلف شبانه روز کاربردهای متفاوتی دارد و در تمام یا بخشی از ساعات بعنوان صفحه نمایش استفاده میشود.

در این میان محتوای مورد استفاده در این صفحات نیز میتواند متنوع باشد، علیرغم اینکه بدلایل گوناگون اغلب این صفحات جهت تبلیغات و استفاده های تجاری و یا خبری بکار برده میشوند، این عناصر میتوانند اهدافی بمراتب والاتر را در محیط زندگی افراد دنبال نمایند و موجب تعاملات اجتماعی و فرهنگی گوناگونی در فضای شهری شوند.

مواجهه فناوری در شهر: محیط شهری سازنده فضاست و بهمین دلیل نقش مهمی در ساخت رفتارهای اجتماعی دارد. شهر را میتوان به مثابه الگوی مستقلی در نظر گرفت که با حضور دوجانبه مردم معنی اجتماعی به خود میگیرد. به این ترتیب فضا فقط الگوهای اجتماعی را منعکس نمی کند، بلکه میتواند نقش مهمی در تولید این الگوها داشته باشد و برنامه ای را برای برخوردهای غنی اجتماعی ارائه دهد.(جن شیک و دیگران،3،2008) مثلا جاهای عمومی مانند ایستگاه اتوبوس یا کافه میتواند بعنوان یک صحنه مواجهه عمل نماید که در آنجا مردم در باب ماهیت مرزهای اجتماعی به بحث میپردازند. با پیدایش فناوریها و سیستمهای فراگیر در محیط شهری، در خصوص طراحی و لایه دیجیتال و اینکه چطور به محیط ساخته شده تلفیق می شوند، به تفکری نو نیازمندیم و لازم است به درکی بهتر برای تلفیق آن دو دستیابیم.

محتوا: "محتوای صفحه نمایش در صورتی میتواند موفق عمل نماید که مخاطب آن عموم مردم باشد و توسط مردم پذیرفته شود و در واقع برای مردم بوجود آمده باشد. محتوا میتواند شامل مواردی از قبیل: آموزنده یا سرگرم کننده، انگیزاننده نسبت به یک خبر، دارای یک زمینه احساسی با ارائه نور و صدا، دارای امکان مشارکت برای تعاملهای اجتماعی مختلف، و... باشد." (تیم اسکریم،7،2009) تلویزیونهای شهری قادرند با ارائه برنامه هایی بخصوص، فرهنگ ویژه ای را ترویج نمایند و یا مسبب فرهنگ سازی در جامعه گردند. آنها را میتوان بصورت مانیتورهایی بکار برد که افزایش تعاملات و برخوردهای اجتماعی را بدنبال داشته باشد، مثلا میتواند بصورت سرگرمیهایی جمعی باشد که برای دستیابی به آن بایستی چندین نفر با هم آن را انجام دهند که در این صورت برخوردهای مشترک در سطح محیط و همکاری و تعاون توسعه می یابند. از سویی دیگر ممکن است برنامه ها در خصوص رویداد اجتماعی خاصی باشد که تعداد زیادی از مردم به آن تعلق خاطر دارند مثلا پخش مسابقات فوتبال، که میتواند هیجانات مردم را به سطح جامعه بیاورد.

تلویزیونهای شهری تاثیر بسیاری در سیمای شهری نیز دارند، می توانند با روشن کردن منطقه ای، آنرا از دیگر مکانها متمایز کرده و یا بواسطه برنامه ای که نمایش می دهند، ارزش خاصی به آن مکان داده و او را دارای هویت گردانند. 

 *خصوصیات فضا و ماهیت فضای شهری میتواند به نوع صفحه ربط پیدا کند، مثلا اینکه صفحه ها پهن باشند یا باریک. و اینکه در فضاهای با رفت و آمد و فعالیت زیاد یا کم، چه وجهی باید داشته باشد.

*انتخاب موقعیت، ممکن است به اهداف دیگر کمک کند بی آنکه تاثیر منفی در کاربرد فضا در شهر داشته باشد، مثلا کشاندن مردم به محل تلویزیون.

*صفحه نمایش میتواند از ابتدا بخشی از بافت ساختمان باشد که در معماری تلفیق شده و بتواند محیط را بسازد.

*بستر طراحی میتوانددر محتوا، شکل و نحوه قرارگیری تاثیرگذار باشد و تلویزیونهای شهری به واسطه شکل یا برنامه خاصی بستر و زمینه خود را تقویت نمایند.

برای ایجاد محتوا و ارتباط با بیننده لازم است به برخی عوامل توجه شود:

-    چگونه میتوان نقش مثبتی در مشارکت بیننده با فضای شهری ایجاد نمود. این امر با استفاده از انواع مختلف کاربردها و فعالیتهایی توام است که در آن فضای خاص پیش میاید.

-    راههایی که بیننده را با دیگر فعالیتها در فضای شهر با حالتی مثبت سهیم نماید، با ایجاد توازنی میان مشارکت مردم، به آن شرط که به خلوت آنان احترام گذاشته شود.

-    ایجاد برنامه های که بتواند به ارتقاء انسانی، نه فقط جسمی بلکه روحی نیز، بیانجامد.

-    یافتن راه حلهایی که به مانند یک نمایش خلاقانه عمل کرده و از تک نگاهی به دنیا اجتناب کرده و بحثهای گسترده منطقه ای را بوجود آورد.

در نهایت تلاش برای یافتن عملکردی موفقتر برای تلویزیونهای شهری است که بتواند تفکر و شیوه برنامه های آن را ارتقاء بخشد.

"با قرارگیری یک تلویزیون در زمینه شهری، این صفحه تبدیل به بخشی از یک سیستم بزرگتر، پیچیده تر دیجیتالی-اجتماعی میشود. جنبه اجتماعی اغلب تعاملات طراحی ای را در نظر میگیرد که می تواند از طریق فناوری دیجیتال توانمند شود. در این میان توجه کمی به عامل زمان، ویژگیهای فضایی و جنبه های انفرادی مکان، نیز تاثیر آنها بر بوجود آمدن برخوردهای مشترک در بستر شهری شده است. بنظر میرسد بواسطه چالش استراتژیهای در حال رشد، با عرصه عمومی جدیدی روبرو خواهیم بود که فضای شهری را به فضای بالقوه جدیدی که توسط فناوریهای رسانه ای ایجاد شده، را بهم متصل می نماید." (ماریسون،سالووارا،2،2006)

پیوند محتوای تجاری و هنری

دلایل بسیاری برای همزیستی ضعیف معماری و رسانه نمایش وجود دارد. اما موانع اصلی عبارتند از دخالت دیر هنگام طراحان رسانه در پردازش طراحی معماری و خواست سازندگان برای صفحات چند منظوره ای که انواع مختلف برنامه را شامل شود. با این حال اکثر سازندگان، صفحاتی را ترجیح میدهند که بتوان از آن برای تبلیغات تجاری بخاطر درآمدشان استفاده کرد. نماهای رسانه ای این سوال را پیش می آورند که با وجود یک پیوند موفق و فرهنگی میان محتوای تجاری و غیر تجاری، آیا محتوای هنری نیز میتواند حضور داشته باشد.

تلویزیونهای شهری اغلب در نقاطی قرار میگیرند که تراکم صوتی و تصویری بدون درنگ افزایش می یابد. تاکنون ساختمانها، خیابانها و پیاده روها بر زمینی صلب و ایستا قرار گرفته که حرکت بر روی آن مشخص بوده، با معرفی سیستم های نوری با تصویری پویا، این معماری ایستا، متحرک و پویا شده است. با تلفیق تلویزیونها به زیربنای موجود یا نصب صفحه های مستقل، لایه ای دیگر به این اطلاعات پویا اضافه می شود.

تراکم شدید افراد در یک بستر شهری، ابزاری کاملا جذاب و بالقوه موفق تبلیغاتی برای حضور فعالیتهای تجاری و تبلیغات بصری است که دلیل فزونی تابلوهای نئون، پوسترهای غول پیکر، صفحه های نمایش LED و حتی تلویزیونهای بزرگ تجاری را در سالهای گذشته نشان میدهد. در شلوغترین مناطق تقاضا برای فعالیتهای تبلیغاتی تجاری، برنامه های تجاری موجود را افزایش میدهد. اینها همه در حالی است که یک محتوای فرهنگی و یا مشارکتی میتواند افزایش تعاملات انسانی را در روزگاری که ارتباط انسانها با یکدیگر بواسطه بکارگیری عناصر فناوری روزبروز کمتر و کمتر میشود، را در پی داشته باشد. مداخله های مشارکتی مبتنی بر صفحه نمایش میتواند جوامع موقتی را بوجود آوردو تجربه تعامل اجتماعی را ارائه کند.

"اطلاعات بیش از حد در این محیط باعث جدایی فرد از فضایی می شود که از آن تجربه ای واقعی دارد بنابراین این فرد نه تنها از فضای زنده منحرف میشود بلکه درگیر جهان پیامهای خصوصی میگردد که ارتباطی با هیچ موقعیت یا صحنه ای ندارد. دگرگونی تجربه فضای عمومی، توسعه فضای عمومی را به یک پس زمینه تاریخی تبدیل میکند. یکی از ویژگیهای تلویزیونهای شهری در انگلیس تقویت مکان بصورت پیامهای ویژه محل مذکور است که تجربه مکان و موقعیت را بوجود می آورد، که بر ماهیت بصری محیط تاکید و جایگزینی صفحات آگهی را با صفحات دیجیتال مطالبه می نماید." (آلن،3،2009)

نتیجه

آنچه برای فضای شهری ارزش میباشد نقش اجتماعی و تعاملی است که این فضا در زندگی جمعی شهروندان ایفا میکند.(پاکزاد،1383،9) اما در شهر امروزی، شهروندان حس همبستگی با هم را از دست داده اند و شهرنشینی که امروز با آن مواجه هستیم نتیجه ادراک فضایی مدرن و تغییراتی است که مدرنیته به لحاظ کالبدی و فضایی بهمراه آورده است. امروزه در عصر مدرن، در تلاشیم تا تعاملات اجتماعی را در جامعه ای که در همه عرصه ها به استفاده از تکنولوژی روی آورده است افزایش دهیم. چرا که انسان این عصر با همه امکانات موجود، تعاملاتش را یا نمی خواهد و یا نمی تواند افزایش دهد و طراحی محیط می تواند امکاناتی را فراهم آورد تا افراد را به مشارکت هر چه بیشتر در محیط ترغیب نماید. عرصه عمومی میتواند مکانیزم عرفی و فضایی را برای آفرینش و ارتقاء تعاملات مختلف اجتماعی بوجود آورد. روزگار پیچیده امروز، فراهم آوردن امکاناتی همراه با تکنولوژی روز، برای مشارکت در فضاهای شهری را میطلبد. تکنولوژی می تواند فضای جمعی بسازد، و ارتقاء روابط بین مردم، همچنین روابط مابین مردم و محیط را موجب شود.

تلویزیونها در محیط شهری میتواند وسیله ای جهت ارتباط شهروندان باشد و نشان دهنده تاثیر خاص مکان و عناصر آن در تعاملات مشترک مردم.

 

منابع

-Jaschko, Susanne, "The Cultural Value of Urban Screens", November 2007

-gen. Schieck,Ava Fatah/ Briones, Carolina/ Mottram, Chiron, "The Urban Screen as a Socialising Platform: Exploring the Role of Place within the Urban Space" , UK, 2008

-Allen, Patrick," Framing Augmented Public Space: a case study in the site specific nature of urban screens and the mediation of place and locality", University of Bradford, UK , 2009

-Scream team (gen. Schieck,Ava Fatah/boddington,ghislaine/fink, peter),"Framework for the implentationof urban big screen in the public space", January 2009

-O’Hara, Kenton/ Glancy, Maxine/ Robertshaw, and Simon," Understanding Collective Play in an Urban Screen Game",2007

-Morrison, Ann/ Salovaara, Antti, "Sustaining Engagement at a Public Urban Display", Helsinki Institute for Information Technology (HIIT),2006

- Bruns, Axel," Social Media: Tools for User-Generated Content", Sydney: Smart Services CRC, November 2009

 

-پاکزاد،جهانشاه،(1383) "گره،ميدان،فلكه،بررسي معناشناختي سه واژه درشهرسازي"، ضمیمه شهرداریها،شماره 67

-آلتمن، ایروین(1382) "محیط و رفتار اجتماعی خلوت، فصای شخصی، قلمرو، ازدحام"، م: علی نمازیان، تهران، دانشگاه شهید بهشتی

 

 

 

اطلاعات عکسها

1-      بدنه ساختمان/یک تلویزون شهری، منبع: www.urban-projection.com

2-      تلویزیونهای شهری با مضامین متفاوت، منبع: www.urban-projection.com

3-      بدنه ساختمان/یک تلویزون شهری، منبع: www.urban-projection.com

4-      تلویزیون شهری/ ایجاد سرگرمی، منبع:(اوهارا، 2007)

5-      بدنه ساختمان/ انتقال پیام، منبع:www.mediaarchitecture.org

6-      تلویزیون شهری/ مضمونی همگانی، منبع(آلن،2009)

        

 

 فایل های ضیمه (جهت دانلود):

tagipor%20[1].pdf [حجم: 416.4 کیلوبایت]

کپی برداری و استفاده از مطالب فقط با ذکر منبع مجاز می باشد.