مدیریت شهری تهران برنامه‌ای برای بازار زمین در نظر گرفته كه به موجب آن، زمین‌های با مساحت یك ‌هكتار و بیشتر در گروه «زمین‌های ذخیره» قرار می‌گیرند و مالكان آنها قبل از هر نوع اقدام روی زمین باید با شهرداری هماهنگی و مجوز‌های لازم را اخذ كنند.
زمین‌های ذخیره اگرچه مالك دارد اما براساس طرح تفصیلی پایتخت، استفاده از این زمین‌ها متناسب با موقعیت و استقرار در مناطق مختلف شهر، فقط در قالب نوسازی بافت‌های فرسوده یا برای احداث مجموعه‌ای از كاربری‌های چندمنظوره شهری شامل مراكز تجاری و اداری و حتی مسكونی مجاز خواهد بود. به این ترتیب مالكان قطعات بالای یك هكتار زمین در پایتخت با تصویب نهایی طرح تفصیلی، از سال آینده برای تعیین كاربری زمین یا فروش آن، باید ابتدا از معاونت شهرسازی شهرداری مجوز مربوطه را كسب و بعد از آن اقدام به ساخت‌وساز كنند.

برآورد شهرداری تهران حاكی از این است كه در تهران حدود 5 هزار هكتار زمین بالای یك‌ هكتار وجود دارد كه اگر قرار باشد همه این زمین‌ها برای كاربری مسكونی اختصاص یابد، امكان ساخت حدود نیم میلیون واحد مسكونی در آنها وجود دارد.
 براساس طرح تفصیلی تهران كه مراحل پایانی خود را طی می‌كند، برای اراضی ذخیره برنامه‌ای جداگانه تدوین شده و قرار است از این زمین‌ها از سال آینده در پروژه‌های شهرداری استفاده شود.
در این طرح كه تمام شهر را در قالب چهار پهنه مسكونی، تجاری، مختلط (مسكونی و تجاری) و خدماتی تقسیم كرده است، اراضی بالای یك هكتار شناسایی شده و ساخت و ساز در آنها محدود به ضوابط خاص شده است. به این ترتیب در نقشه پهنه‌بندی تهران نحوه استفاده از اراضی طرح تفصیلی، متمایز شده است و استفاده از این اراضی متناسب با موقعیت جاگیری آنها در نقاط مختلف شهر به بازسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده تهران یا احداث فضاهای خدماتی از جمله خدمات شهری، ساختمان‌های تجاری و اماكن تفریحی اختصاص داده شده‌اند. همچنین براساس طرح تفصیلی تهران از این زمین‌ها قرار است در مواقع لازم و متناسب با نیاز جمعیتی منطقه برای احداث ساختمان‌های مسكونی نیز استفاده شود.
براساس این طرح، ساخت‌وساز در زمین‌های ذخیره‌ای كه بخشی از آنها در اختیار شهروندان است، بخشی به دستگاه‌های دولتی تعلق دارد و بخشی دیگر نیز تحت مالكیت شهرداری تهران است، باید براساس طرح مورد تایید معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران و همچنین كمیسیون عالی راهبردی و اجرای طرح تفصیلی انجام شود. این دستورالعمل به این معنا است كه حتی اگر فردی مالك زمین‌های بالای یك هكتار است دیگر نمی‌تواند براساس سلیقه و نظر شخصی خود اقدام به استفاده از آن كند، بلكه كاربری این زمین‌ها از این پس فقط باید براساس طرح تفصیلی منطقه و با توجه به نیازهای شهرسازی منطقه و همچنین اسناد توسعه و عمران محله انجام شود.
تدوین طرح جامع برای استفاده از اراضی ذخیره تهران یا در واقع زمین‌هایی كه تاكنون بدون استفاده بوده‌اند، در حالی است كه به گفته اعضای شورای شهر پایتخت، شهرداری تهران تاكنون نتوانسته از این زمین‌ها بهره‌برداری مناسب كند. پیش از این بارها برنامه‌هایی برای به كارگیری این زمین‌ها در نوسازی بافت‌های فرسوده از سوی شورا و شهرداری تهران مطرح شده بود كه به خاطر مشكلات ناشی از توجیه نبودن شهرداران مناطق یا همكاری نكردن مالكان به خاطر نبود قانون، تمام این طرح‌ها بی‌نتیجه ماندند.
كنترل بازار مسكن با زمین‌های ذخیره
به گفته رسول خادم، رییس كمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر در صورت استفاده از زمین‌های ذخیره كنترل قیمت‌ها و در نتیجه مدیریت بازار مسكن برای مسوولان امكان‌پذیرتر می‌شود.
این تحلیل از آنجا مطرح است كه با استفاده از زمین‌های ذخیره می‌توان از یك‌سو به نیاز انباشته مسكن در پایتخت پاسخ داد و از سوی دیگر در مواردی كه بافت‌های فرسوده دچار فرسودگی زیرساخت‌ها هستند، می‌توان از زمین‌های ذخیره به عنوان جایگزین استفاده كرد.
خسرو دانشجو نیز در این مورد با اشاره به مشكلات موجود در بافت‌های فرسوده كه اغلب به نبود زمین جایگزین برای نوسازی و انتقال ساكنان به آنجا برمی‌گردد، به دنیای‌اقتصاد گفت: در صورت استفاده از زمین‌های ذخیره، نوسازی بافت های فرسوده از حالت ساخت تك آپارتمان به نوسازی تجمیعی تبدیل و به این ترتیب نوسازی این مناطق با سرعت بیشتری انجام می‌شود.
به گفته این عضو شورای شهر، اگرچه نوسازی بافت‌های فرسوده به عوامل متعددی بستگی دارد، اما اگر شهرداری از این زمین‌ها استفاده کند، می‌تواند فعالانه‌تر نوسازی بافت‌های فرسوده را عملی کند.
وی همچنین در این مورد به طرح شورای شهر برای این زمین‌ها اشاره و اعلام کرد، شورا در نظر دارد تا برای سال 90 ساماندهی و نحوه استفاده از زمین‌های ذخیره را در قالب مصوبه‌ای به شهرداری ابلاغ کند. دانشجو گفت: متاسفانه در حال حاضر شهرداری تهران از این زمین‌ها به خوبی بهره نمی‌برد.
25 درصد زمین‌های ذخیره به بافت‌ فرسوده می‌رسد
آخرین برآوردهای شهرداری تهران از وضعیت زمین‌های ذخیره در شهر نشان می‌دهد كه در حال حاضر 5 هزار و 57 هكتار زمین بالاتر از یك هكتار در تهران وجود دارد كه از این میزان بیشترین مساحت در منطقه 21 و 22 وجود دارد. این دو منطقه با دارا بودن به ترتیب 2 هزار و 663 هكتار قرار است برای انتقال موسسات فن‌آوری و صنایع استفاده شوند. در منطقه 22، 136 قطعه زمین ذخیره شناسایی شده است که از این نظر این منطقه رتبه اول زمین‌های ذخیره را در تهران دارد.
همچنین مناطق 17، 3، 10 و 7 نیز كمترین زمین‌های ذخیره را به خود اختصاص داده‌اند كه در منطقه 17 فقط 5 هكتار از این زمین‌ها شناسایی شده است.
شهرداری تهران در نظر دارد تا 25 درصد از این زمین‌ها را به نوسازی بافت‌های فرسوده اختصاص دهد. به این ترتیب قرار است بخش اعظمی از نوسازی بافت‌های فرسوده كه بیشتر در جنوب و مركز پایتخت قرار دارند، با استفاده از این زمین‌ها نوسازی شوند.